De Nederlandse rechtspraak hecht veel waarde aan het woord van een politieagent. Wettelijk is vastgelegd dat de rechter een strafbaar feit bewezen kan verklaren op grond van enkel een proces-verbaal van de politie (art. 344 lid 2 Wetboek van Strafvordering). De gedachte hierachter is dat de politieagent een ambtseed heeft afgelegd en daarom de waarheid zal spreken. Het woord van de politie is daarmee een belangrijk bewijsmiddel.
Het is echter goed om altijd kritisch te zijn op processen-verbaal van de politie. Ondanks die eed of belofte kan de politie het mis hebben. Bewust, maar hopelijk vooral onbewust. Politiewerk blijft immers mensenwerk.
Onderstaand praktijkvoorbeeld onderstreept dit nog eens.
Professioneel verborgen ruimte
Bij een politiecontrole wordt de auto van cliënt aan de kant gezet en doorzocht. In de middenconsole van de auto vindt de politie een magneet. Het is de agenten ambtshalve bekend dat magneten vaak gebruikt worden om verborgen ruimten te openen. Voor de agenten reden om de auto van cliënt nog eens extra te onderzoeken.
Een van de agenten gaat vervolgens met de magneet over het dashboard van de auto en hoort daarbij een mechanisme schuiven. Volgens de agent zorgt dit mechanisme ervoor dat het navigatiesysteem loskomt uit het dasboard waardoor een verboden ‘verborgen ruimte’ ontstaat. In het proces-verbaal schrijft de desbetreffende agent dat de ruimte ‘zeer professioneel is ingebouwd’, een ‘hoge kwaliteit van afwerking heeft’ en ‘geschikt is om spullen uit het zicht van de politie te houden’. Omdat de wet dergelijke verborgen ruimten verbiedt neemt de politie de auto in beslag (art. 1:37 Algemene Douanewet).
Cliënt ontkent stellig het bestaan van een verborgen ruimte in zijn auto. Weliswaar had hij het navigatiesysteem recent zelf vervangen, maar van een mechanisch verborgen ruimte weet hij niets. Bovendien zou de politie ook helemaal niet zo eenvoudig het dashboardpaneel los hebben gekregen. Hiervoor zou brute kracht zijn gebruikt.
Nader onderzoek
Reden om voor cliënt een klaagschrift in te dienen bij de rechtbank met onder andere het verzoek nader onderzoek te doen naar het bestaan van een verborgen ruimte. Naast de stellige ontkenning van cliënt zijn de door de politie gemaakte foto’s erg onduidelijk en is daarop niets afwijkends te zien. De officier van justitie ziet desondanks geen reden om aan het woord van de politie te twijfelen en vindt dit verdere onderzoek dan ook niet nodig. De rechter denkt hier gelukkig anders over en geeft de politie opdracht duidelijke foto’s of videobeelden te maken van het mechanisme en de verborgen ruimte.
Losse schroef
Kort daarna komt het aanvullend proces-verbaal binnen. De agent heeft de auto nog eens gecontroleerd en komt nu tot compleet andere conclusies. Het magnetisch contact blijkt niet te bestaan. Het ‘professioneel ingebouwde mechanisme’ blijkt een losse schroef te zijn dat er voor zorgt dat het paneel van het navigatiesysteem niet goed sluit. Van een verborgen ruimte is geen sprake. De agent had het ‘abusievelijk’ verkeerd vastgesteld.
De auto is kort daarna door het openbaar ministerie teruggegeven aan een blije cliënt.
Blijf kritisch
De moraal van het verhaal? Rechter, officier van justitie of advocaat: blijf altijd kritisch op een ambtsedig proces-verbaal. De waarheid ligt soms net iets anders.